Wat een overweldigende opkomst voor eerste Brabo-avond van 2024. Meer dan vijftig deelnemers kwamen opdagen om kennis te maken met de wijnen van Barbaresco.

Michel Terlinck kwam de wijnstreek en de wijnen voorstellen. Michel geeft les aan CVO (PIVA), werd bekroond tot wereldwijnmeester in 2007 en heeft een grote parate kennis van wijn, wijnmakers en wijnregio’s. Michel deelt zijn presentatie op in overzichtelijke hoofdstukjes: algemeen, situering, historiek, terroir en gastronomie.
Ik haspel ze wat door elkaar in dit verslag…

Barbaresco ligt in Piemonte, in het noordwesten van Italië. Piemonte is een relatief vlakke steek, nagenoeg helemaal omgeven door bergen. Die bergen zorgen voor beschutting, maar geven ook aanleiding tot koude valwinden, die de nodige afkoeling brengen. De grote temperatuursverschillen tussen dag en nacht is uitermate gunstig voor de goede ontwikkeling van kwaliteitsdruiven.

Barolo is dat andere bekende en beroemde wijngebied In Piemonte. Barolo ligt ten zuidwesten van de stad Alba, Barbaresco vind je noordoostelijk ervan.
De rivier Tanaro speelt in beide wijngebieden een rol, maar de invloed van de rivier is veel belangrijker in Barbaresco omdat die dichter bij de wijngaarden stroomt.

Als Barolo de koning van de Italiaanse wijnen wordt genoemd, dan is Barbaresco de koningin. Net als Bordeaux ligt de streek pal op de 45e breedtegraad, ideaal voor de productie van grote kwaliteitswijnen.
Momenteel staat er ongeveer 700 ha wijngaard aangeplant, goed voor zo’n 3,8 miljoen flessen per
jaar.

Het was Domizio Cavazza die in 1894 het belang van Barbaresco herkende en aan de uitbouw van de regio begon. Hij wordt wel eens de ‘vader van Barbaresco’ genoemd. Cavazza stichtte de eerste Cantine Sociale (coöperatieve) door negen eigenaren van wijngaarden in Barbaresco samen te brengen en wijn te produceren met de vermelding Barbaresco op het etiket. Voordien werden de druiven vooral verkocht om Barolo van te maken. De Cantine Sociale werd later, in 1958, de belangrijke coöperatieve Produttore del Barbaresco, waar nog steeds toonaangevende wijnen worden geproduceerd. We zullen er eentje van proeven.

Nebbiolo is de druif hier. Zowel Barolo als Barbaresco moeten voor 100% van nebbiolo zijn gemaakt. De allereerste vermelding in schrift dateert van de dertiende eeuw. In 1268 vinden we een verwijzing naar de druif Nibiol. De druif staat daar dus waarschijnlijk al geruime tijd voordien aangeplant. Michel vertelt dat de naam nebbiolo afkomstig is van de mist die in de herfst over de wijngaarden van de Langhe hangt. Dat verhaaltje is ondertussen een fabeltje gebleken. Geen enkele druif wordt vernoemd naar een weerkundig fenomeen. Wel heeft nebbiolo een dikke witte natuurlijke laag op de schil, wat lijkt of er een beetje mist (nebbia) op ligt.

Er zijn ekele klonen van nebbiolo belangrijk. Michel vermeldt de drie belangrijkste: michèt, lampia en rosé. Ook niet helemaal correct: eigenlijk is rosé helemaal geen nebbiolo, maar genetisch gezien een heel ander druivenras. Maar historisch wordt rosé als een biotype van nebbiolo genoemd, wat dus eigenlijk fout is. Daarenboven is michèt genetisch identiek aan lampia, dus geen afzonderlijke kloon. De planten
michèt zijn nebbioloplanten die aangetast zijn door het Grapevine Fanleaf-virus (GFLV). GFVL zorgt dat het rendement van een druif scherp daalt, bij nebbiolo tot 30%. De plant produceert compacte trosjes met kleine besjes. Een voordeel is dat er erg goede wijn van kan gemaakt worden, dus blijft men er toch me werken.

Hoewel bodemverschillen tussen Barolo en Barbaresco regelmatig worden aangevoerd als belangrijke factor in het stijlverschil, zijn er in grote lijnen meer overeenkomsten dan verschillen. De bodems van Barbaresco kunnen grofweg in twee typen worden verdeeld. De kalkhoudende klei lijkt sterk op die in de Barolo-gemeenten La Morra en Barolo, wat resulteert in een geparfumeerde, fruitgedreven stijl. Het tweede bodemtype, compacter en enigszins lijkend op de bodems van de Barolo-gemeenten Monforte d’Alba en Serralunga d’Alba, is de zogenaamde fossiele Sant’Agata mergel, die meer tanninerijke wijnen oplevert.

Nebbiolo rijpt wat vroeger in Barbaresco dan in Barolo, waarschijnlijk vanwege de nabijheid van de wijngaarden bij de rivier de Tanaro, terwijl de wijnen doorgaans wat lichter zijn omdat de regio verder naar het oosten ligt dan Barolo. Deze lichtere wijnstijl komt tot uiting in de minimale rijpingseisen, 26 maanden waarvan minimaal 9 maanden op eikenhout, en 50 maanden voor Barbaresco Riserva, vergeleken met Barolo’s 38 maanden waarvan 18 op eikenhout, en 62 maanden voor de Riserva gerekend vanaf het jaar van de oogst.

Ondanks dat het gebied niet zo groot is, is het erg divers. De vele kleine valleitjes die afwateren naar de Tanaro zorgen voor een veelheid aan oriëntaties, waterhuishouding en droogtes, UV, zonneschijn en temperatuurinvloeden. Barbaresco kent daarom ook, net zoals Barolo, vele MGA’s (Menzioni Geografiche Aggiuntive of cru’s). Als Barolo 181 MGA’s heeft, telt Barbaresco er ‘slechts’ 66. Barolo is wel drie keer zo groot in oppervlakte wijngaard.

Nu we dat allemaal weten, kunnen we gaan proeven.
De wijnmeesters Yana en Lander hebben samen met Michel zes wijnen geselecteerd.

1- Cantine Carlo Boffa DOCG Barbaresco 2017
Na manuele oogst en gisting op roestvrij staal rijpt deze Nebbiolo 15 tot 18 maanden in Slavoonse foeders. Medium intensiteit in de neus, met gedroogde rode vruchten, rijpe bosaardbei, sous-bois en paddenstoelen, koffie. Iets zoete aanzet, spitse zuurtjes, cacao. De tannine komt eerder laat, en leidt tot een iets drogende eerder korte afdronk. Al heel veel evolutie met tertiaire tonen.

2- Produttori del Barbaresco DOCG Barbaresco 2020
24 dagen maceratie (is relatief kort) met remontage om de drie dagen, rijping in grote foeders. Meer intense en jongere neus, volop rood fruit en etherische florale indrukken, kers en aardbei, pepertje. Hout en zoethout en vanille wijzen op de opvoeding. Fijn rood fruit in de mond, goede zuurstructuur, bosfruit en donkerder fruit, sinaasschil; goede balans ondanks de stevige spitse zuren. In de afdronk is de tannine al geïntegreerd, net zoals de alcohol, die merkbaar maar niet branderig is.

3- Giribaldi DOCG Barbaresco 2017
Dit domein werkt biologisch sinds 2004. Deze wijn rijpt 24 maanden in eik na een traditionele fermentatie met dagelijkse remontage op 30°-35°C en vijf maanden in roestvrij stalen vaten. Ha, discussie! De ene tafel bespreekt de wijn totaal anders dan een andere tafel. Er blijkt nogal wat flesvariatie te zijn bij deze wijn. Waar de ene fles nog goed bewaard blijkt, is onze fles op het randje van oxidatie. De grote verschillen tussen de flessen worden verklaard door een minder optimale bewaring: de flessen waren afkomstig uit een opkoop van een oude kelder…

4- Cascina delle Rose Tre Stelle DOCG Barbaresco 2020
Tre Stelle is de cru of MGA uit de gemeente Barbaresco. Na de manuele pluk en volledige ontristing volgt maceratie van 30 tot 35 dagen, gisting en malo in inox en rijping van 20 tot 22 maanden in grote vaten van Slavoonse en Zwitserse eik. De flessen worden gebotteld bij afnemende maan, zonder filtering of klaring. Bloemetjes, bauw fruit, rode bessen en kersjes, verse bosvruchten, saline mineraliteit. Een complexe snuffelneus… Saliniteit ook in de mond, verfijnd rood fruit (aardbeien en kers) en verfijnde zuurtjes, balans en finesse. Krachtige tannine die zich begint te versoepelen. Lange afdronk met finesse en focus. Mijn persoonlijk favoriet van de avond!

5- Cascina Luisin Rabajà DOCG Barbaresco 2016

Rabajà is misschien wel de beste MGA, ook uit het dorp Barbaresco. Veertig dagen inweking in cement, na 24 maanden in 30 hl vaten van Slavoonse eik rijpt de wijn nog 30 maanden in fles alvorens op de markt te komen. Aanvankelijk een eerder gesloten neus, later zijn er kleine rode en witte besjes, kersen en een pepertje te bespeuren. Een lichte floraliteit na opwarmen. Als de wijn helemaal open komt zijn het rijpere impressies als leder, ceder, sigarenkistje en wat vanille die de kop opsteken. Een stevigere structuur dan de voorgaande wijnen, met rijp kersenfruit, zwarte kers en bramen, en kruiden als tijm en peper. Fijne bitters in de afdronk.

6- Sottimano Basarin DOCG Barbaresco 2015
Basarin is een relatief grote MGA uit het dorpje Neive. De meest donkere kleur van de reeks vinden we in deze wijn. Gedroogde roosjes, asfalt en teer, kers en braam, etherische kruidigheid. In de mond donker bosfruit, krachtige structuur, met de klassieke stevige tannines en de klassieke zuurtjes, wat hout, fijne bitters. Heel lange afdronk met warm donker fruit. Klassieke en grote Nebbiolo, helaas met een deftig prijskaartje.

Bronnen:
– The Oxford Companion to Wine; Jancis Robinson, Julia Harding; 2015, Oxford University Press.
– De Druif; Gianluca Di Taranto; 2023; Lannoo Uitgeverij
– decanter.com
– enotecadelbarbaresco.com
– vinous.comdecanter.com
– Barbaresco presentatie van Michel Terlinck voor deze avond.