De 2 masterclasses van Gaia Gaja van het beroemde Piemontees wijnhuis was niet alleen de drukbezochste maar ook veruit de meest impressionante van 5O jaar Vlaamse wijngilde. Mevrouw Gaja verbaasde iedereen met haar levendige en boeiende uiteenzetting van de originele aanpak van het wijnhuis om de gevolgen van de opwarming van het klimaat tegen te gaan.

Het wijnhuis Gaja een korte geschiedenis

Sinds 1859 is de familie actief in de regio en zij wisten over de jaren de hand te leggen op de beste wijngaarden van Borolo maar ook van Barbaresco. Waar Barbaresco als de mindere Barolo werd gezien geloofde de Gaja familie al vroeg in Barbaresco: Schoonheid in minder. Al zes generaties wordt het streven naar het beste product van vader op zoon doorgegeven. Zij toonden hun durf en passie door Cabernet Sauvignon en Chardonnay te introduceren in Piemonte. Moed vroeg het ook om 2 nieuwe projecten te lanceren in Toscana en Maremma.  Nu zijn 2 dochters en zijn zoon actief zijn in het bedrijf, neemt vader Angelo deel aan een project op de flanken van de Etna. We kijken uit wat dat gaat geven!

Klimaatopwarming in de wijngaard

Vroeger hadden wijnmakers in Barolo het moeilijk om een alcohol gehalte van 13% te halen en om te voorkomen dat hun wijnen te zuur waren. Door aangepaste (snoei-)technieken te gebruiken in de wijngaard kon men deze uitdagingen aangaan.
Vandaag lukt dat niet meer want het weer is volkomen onvoorspelbaar en te veranderlijk geworden. Er is geen tijd meer om in de wijngaard in te grijpen want periodes van extreme regen worden afgewisseld met periodes van droogte en hitte. 

De unieke aanpak van Gaja

Waar in andere streken wordt geëxperimenteerd met nieuwe druivenrassen of men extra hoogte of de nabijheid van de zee opzoekt ging Gaja in de jaren 90 met behulp van botanici en geologen aan de slag onder het motto: Hoe maak ik mijn wijnstokken sterker zodat ze bestand zijn tegen deze nieuwe extreme omstandigheden.
Waar men vroeger naar een cleane omgeving streefde en de bodem bijna kaal liet, streven ze nu naar biodiversiteit. Een wijngaard is een community van wijnstokken die je goede voeding moet geven, een aangename omgeving en een goede sociale omgeving.

Twintig soorten gras en bloemen

Samen met botanici wordt er in elke wijngaard de groei van een verzameling van grassen en bloemen gestimuleerd aangepast aan de bodem, omgeving en de wijnstokken. Deze grassen en bloemen mogen groeien tot in juni zodat ze kunnen bloeien en zaden verspreiden. Daarna worden ze niet gemaaid (dat zou de bodem verarmen) maar platgewalst. Zo ontstaat een dik tapijt dat de bodem beschermt, de temperatuur mee regelt en helpt bij de waterhuishouding. Dit tapijt houd ook de schimmels vast op de bodem zodat ze door de wind niet worden verspreid over de wijnranken.
Er ontwikkelt zich een complex systeem dat zichzelf in evenwicht houd. Haar grootvader zou een beroerte krijgen mocht hij het zien maar het werkt wel.
Ik wijngaarden met rijke grond wordt tussen jonge wijnranken die neiging hebben om onstuimig te groeien zelfs graan geplant om de concurrentie aan te gaan. Tussen oude wijnstokken wordt mosterd gezaaid omdat zij de spinnen verjagen die door de met de jaren opgebouwde toxine worden aangetrokken. Mosterd is pikant en daar houden spinnen niet van.
Op warmere percelen wordt rogge gepland omdat dat koelte geeft. 

Ook insecten worden in de strijd geworpen

Insecten toegelaten want veel verschillende insecten houden elkaar in evenwicht.
Vijftig bijenkasten werden in de wijngaarden gezet omdat ze een graadmeter zijn voor de biodiversiteit. Hoe meer honing hoe meer bloemen. Men heeft ook ontdekt hoe de bacterie die verantwoordelijk is om suiker in alcohol om te zetten in de winter aanwezig is het darmstelsel van bijen en wespen. Ze bestuderen nu of ze met bijen de kwaliteit van wijn kunnen verbeteren.
Rond de boomgaard worden ook bomen geplant om een rustplaats te bieden aan vogels die er mee voor zorgen dat er niet te veel insecten komen.

Zwammen zijn de sociale media van de wijngaard

De grond verbindt alle wijnstokken met elkaar en om de communicatie te verbeteren wordt de groei van zwammen die in lange slierten groeien gestimuleerd. Zij helpen de wijnstokken met elkaar te praten en van elkaar te leren. Een wijnstok die wordt aangevallen kan zo van een andere leren hoe hij de aanval heeft afgeweerd.

Snoeien beperken

Vroeger werden te wijnranken regelmatig afgetopt met als gevolg dat de wijnrank steeds nieuwe takken ging maken Nu worden te topranken in elkaar geweven. De plant denk dan dat hij niet meer ruimte heeft om te groeien en concentreert zich op zijn bessen. Alle snoeihout blijft op de grond om zo de bodem terug te voeden. Alleen zelfgemaakt koeienmest wordt extra gebruikt van koeien die alleen gras eten.Evenwicht wordt in alles gezocht maar dit maakt dat er steeds meer werk is in de wijngaard heel het jaar door.  Seizoenarbeiders zijn vervangen door een steeds grotere ploeg van vaste medewerkers.
Zij zorgen voor een ideale omgeving voor de wijnstokken en een ongunstige omgeving voor de vijanden van de wijnranken.Ze blijven experimenteren en als iets werkt wordt het in alle wijngaarden toegepast.

Wij waren zeer onder de indruk van deze uiteenzetting en kijken uit naar een volgende masterclass binnen enkele jaren om het vervolg van dit verhaal te horen.