Chenin Blanc! Een van de meest veelzijdige witte druivenrassen ter wereld, die grote witte wijnen kan voortbrengen.
Onze eigen Yana verdiepte zich in het onderwerp en bracht een boeiende uiteenzetting, ondersteund door acht zorgvuldig gekozen wijnen die de theorie kracht bijzetten.
Het clublokaal liep vol: met 82 aanwezigen waren echt alle plaatsjes opgevuld.
Om te weten waaraan we ons eigenlijk mogen verwachten, begint Yana met twee statements.
Enerzijds “Het beste van twee werelden”: Chenin Blanc combineert de levendigheid van riesling met de structuur van chardonnay.
Anderzijds: de elegantie, tijdloosheid en veelzijdigheid van een LBD, de little black dress die in elke garderobe thuishoort.
Chenin is een druif waarmee je werkelijk alle kanten uit kunt.
Het druivenras werd al in het jaar 845 n.Chr. genoemd, toen nog als ‘Plant d’Anjou’. In de 15e eeuw kreeg de druif haar huidige naam, genoemd naar Mont Chenin, het klooster bij de stad Tours.
Een van de voorouders van chenin is savagnin, de andere voorouder is tot nog toe ongekend.
Voor de wijnbouwer is het niet de gemakkelijkste druif. Ze loopt vroeg uit, met risico op voorjaarsvorst, en rijpt laat, waardoor ze kwetsbaar is voor herfstregens. Daarbij is ze gevoelig voor meeldauw en andere schimmelziekten.
Typisch voor chenin is haar onregelmatige rijping (millerandage): trossen bevatten bessen van verschillende groottes en rijpingsstadia. Dat vraagt om nauwgezet oogsten in meerdere passages.
Het nadeel wordt tegelijk haar kracht: het geeft de kans om verschillende wijnstijlen te produceren: van beendroge tot halfzoete wijnen en zelfs dessertwijn van door edelrot (Botrytis cinerea) aangetaste druiven.
De proefavond focuste zich op de twee belangrijkste herkomstgebieden van chenin blanc: de Loirestreek en Zuid-Afrika.
Hoewel de oorsprong in de Loirestreek ligt, staat het grootste areaal vandaag in Zuid-Afrika: met meer dan 16.000 hectare in 2023 is chenin is de belangrijkste druif van het land.
In de Loire neemt het oppervlak licht toe na jaren van afname: 10.700 hectare in 2023 tegenover 9.500 in 2008, terwijl er in 1958 nog 16.500 hectare aangeplant waren.
Loire
De Loire, de derde grootste wijnregio van Frankrijk, volgt de loop van de gelijknamige rivier. Het is een koel klimaatwijngebied, want gelegen boven de 45ste breedtegraad.
De regio zet sterk in op duurzame wijnbouw: inmiddels is 65% van de wijngaarden biologisch, en met het Plan Filière Loire streeft men naar 100% tegen 2030.
Rondom de stad Tours ligt wijnregio Touraine.
De bodem hier bestaat vooral uit tuffeau-krijt en kalk, ideaal voor chenin blanc. Die staat hier op de hellingen van de Loire en enkele zijrivieren aangeplant.
De eerste wijn, Domaine Taille aux Loups Triple Zéro, komt uit de AOC Montlouis-sur-Loire. Een iconische schuimwijn van Jacky Blot, de iconische wijnmaker die enkele jaren geleden plotseling overleden is. Jacky Blot was een van de pioniers van biodynamische wijnbouw in Frankrijk.
Drie keer ‘Zéro’ betekent hier: drie keer geen toevoeging van suiker: geen chaptalisatie, geen liqueur de tirage (voor de tweede gisting op fles) en geen dosage. De schuimwijn rijpt 24 maanden sur lattes. Het is een schuimwijn die geserveerd wordt in de grootste restaurants ter wereld, waaronder The Jane**. We mogen van geluk spreken dat de invoerder ervan voor Wijnclub Brabo nog enkele flessen kon bemachtigen.
Een fijne pareling en een lichte groengele kleur; expressief in de neus, met brioche, gekneusde appel, witte bloesem; strak met stevige zuren en een droge afdronk.
Met de tweede wijn blijven we in de Touraine, en brengt ons naar de kleine en minder bekende herkomstbenaming Jasnières.
Daar wordt door de familie Fresneau de Domaine de Cézin Origine 2023 geproduceerd.
AOC Jasniéres ligt relatief noordelijk, aan de oever van de Loir (zonder -e). Turonische kalksteen (tuffeau) en vuursteenrijke klei op hellende heuvels bepalen de ondergrond.
Citroengeel. Gemiddelde intensiteit met uitgesproken limoen en citroen, groene appel; mineraal met frisse zuren en romigheid.
Zuid-Afrika
Een sprong naar het zuidelijk halfrond dan. De druif Chenin Blanc werd door Jan Van Riebeeck in 1655 naar Zuid-Afrika gebracht.
Door het monopolie van de Koöperatieve Wijnbouwers Vereniging (KWV) tijdens de Apartheid was er geen aandacht voor kwaliteitswijn. Na de afschaffing van de Apartheid herontdekte een nieuwe generatie telers de oude wijngaarden, vaak met stokken van tientallen jaren oud, en richtte zich op kwaliteit, authenticiteit en terroir.
Een sleutelfiguur hiervoor is Rosa Kruger, die het ‘Old Vine Project’ opstartte. Ze brengt producenten samen die wijnstokken van tenminste 35 jaar oud hebben staan, en die daarmee authentieke wijnen produceren.
De Zuid-Afrikaanse bodemdiversiteit is groot: zandsteen, graniet, schalie, leisteen; vaak met kleurrijke lokale namen als koffieklip en pudding rocks.
Roodenkrantz ‘1983’ Old Bush Vine Chenin Blanc 2023 is de derde wijn die in ons glas komt.
W.O. (Wine of Origin) Swartland, een herkomstbenaming van de Western Cape, afkomstig van een single vineyard die in 1983 werd aangeplant op granietbodem.
Licht strogeel; ananas en bloemen, citrus; een vol mondgevoel met wat vettigheid en mineraliteit.
Wijn nummer 4 komt uit Malgas, een beetje ‘the middle of nowhere’ aan de Cape South Coast. Pudding rocks en verweerde leisteen in de bodem hier.
Sijnn Varietal Series Chenin Blanc 2023 is biodynamisch met minimale interventie in de kelder en rijpt op gebruikte 1000-liter vaten.
Intens goudgeel; in eerste neus wat oxidatief, vanille, gekonfijte citrus, toast; droog en stevig, perzik, ananas, mango, ondersteunende zuren.
Terug naar de Loire voor de volgende twee wijnen. We verplaatsen ons wat naar het westen, en komen in de streek tussen Saumur en Angers: Anjou.
De oceaaninvloed zorgt hier voor een gematigd klimaat, bekend als de douceur angevine. Naast tufsteen vind je hier ook schist en vulkanisch gesteente in de ondergrond.
De vijfde wijn, Nicolas Réau ‘Attention Chenin Méchant’ 2023 wordt als Vin de France gebotteld. Een natuurlijke wijn, biodynamisch met minimale interventie.
Yana waarschuwt voor flesvariatie, en dat is ook te merken aan de wijnbeschrijvingen van de leden.
Licht citroengeel; frisse neus van bloemetjes en appel, mineraliteit, waxyness, snoepjes en passiebloem; licht en mineraal in de mond, lijkt zoet maar heeft strakke zuren met goede fruitvulling, delicaat geel fruit, kweepeer. Een fles heeft een duidelijke geuze-toets, de andere flessen zijn correct.
Een van de grote herkomstbenamingen van Anjou is Savennières, gedomineerd door minerale schistbodems. De glooiende hellingen naar de rivier noemt men hier coulées. De allerbekenste coulée is ongetwijfeld Coulée de Serrant, die met zeven hectare een eigen AOC kreeg. Dat is volledig te danken aan het werk van Nicolas Joly, eigenaar van Château de la Roche-Aux-Moines, en zowat de paus van de biodynamiek in Frankrijk.
Het is Yana gelukt om een wijn van Château de la Roche-Aux-Moines te bemachtigen.
Château de la Roche-Aux-Moines Le Vieux Clos 2022, AOC Savennières.
Biodynamische teelt, de oogst gebeurt met minimaal drie passages, een beetje edelrot (tot 10%) wordt toegelaten. De wijn rijpt gedurende 12 maanden in grote vaten.
Licht goudgeel; mooie complexe neus met oxidatieve en aardse tonen; de link met de savagnindruif en de oxidatieve stijl van de Jura wordt vernoemd; complex rijp fruit, rozijntjes, honing; veel body en wat warmte, lange afdronk.
We maken nog een uitstapje naar Zuid-Afrika, meer bepaald naar Stellenbosch, waar de familie Alheit tot de absolute top behoort.
Alheit Nautical Dawn 2024 is afkomstig van een perceeltje aangeplant in 1978 bovenop een helling van graniet. Het sap wordt bekomen door de hele trossen te persen, en wordt spontaan vergist in oude eiken vaten van verschillende afmetingen. Daarna verblijft de wijn 17 maanden op de fijne droesem.
Lichtgeel met heldere reflectie; mineraal, abrikoos, citrus, kamperfoelie, steenfruit; lange smaakfase, geconcentreerd en verfijnd, speelse zuren en lange verfijnde afdronk.
Voor de laatste wijn gaan we naar Vouvray, terug in de Touraine. Hier is de ondergrond rijk aan vuursteen (silex). Daar maakt Domaine Huet enkele van de meest gereputeerde Chenins ter wereld.
Ook dit domein is biodynamisch. De wijnen hiervan worden, naargelang het jaar, uitgebracht in droog, halfdroog of zoet.
Domaine Huet Le Mont Demi-Sec 2018 AOC Vouvray is een halfzoete wijn met 20 à 25 gram restsuiker per liter. Het is een klassieke wijnstijl die een fascinerend spel brengt tussen zoet en zuur.
Licht goudgeel; wax en saffraan, cavaillon, honing; gebalanceerd mondgevoel, rijp fruit, honing, niet plakkerig; zeer complexe afdronk met honing en rijp fruit.
Yana besloot de avond met een zin die de essentie van de druif perfect samenvat:
“Er is een Chenin voor iedereen.”
| Domaine de la Taille Aux Loups | Triple Zéro | Montlouis sur Loire | € 27,50 | Wijnhuis Tinto |
| Domaine de Cézin | Origine 2023 | Jasnières | € 17,80 | Wijnstroom |
| Roodekranz | ‘1983 Old Bush Vine’ 2023 | Swartland | € 14,50 | Ad Bibendum |
| Sijnn | Varietal Series Chenin Blanc 2023 | Malgas | € 24,00 | Smaragd Wijnen |
| Nicolas Réau | Attention Chenin Méchant 2023 | Anjou – Vin de France | € 24,00 | Pinot-Knokke |
| Château de la Roche-Aux-Moines | Le Vieux Clos 2022 | Savennières | € 55,50 | Ad Bibendum |
| Alheit | Nautical Dawn 2024 | Stellenbosch | € 43,95 | Wijnhandel De Kok |
| Domaine Huet | Le Mont Demi-Sec 2018 | Vouvray | € 35,00 | Portovino |
Alle foto’s: © Robby Sallaets